Ông Huỳnh Quang Hưng - chủ tịch UBND TP Phú Quốc - nhận định 20 năm trước Phú Quốc chỉ là một hòn đảo hoang sơ. Quyết định 178 đã làm tiền đề cho sự thay da đổi thịt, phát triển ngoạn mục đảo ngọc.

Nhưng Phú Quốc phát triển nhanh đã xứng tầm với tiềm năng và lợi thế chưa? Thời gian tới cần cơ chế đột phá gì để đảo ngọc này phát triển vượt bậc hơn và bền vững?

"Mang chiếc áo quá chật"

Theo báo cáo của UBND tỉnh Kiên Giang, quyết định 178 đã đề ra bốn mục tiêu và đến nay cả bốn mục tiêu này đều đã đạt và vượt.

Trong 5 năm trở lại đây, Phú Quốc không những tự chủ ngân sách mà còn điều tiết lại cho ngân sách tỉnh.

Thu ngân sách Phú Quốc tương đương với một vài tỉnh lân cận.

Riêng năm 2023, Phú Quốc thu 7.812 tỉ đồng, đóng góp 51,5% ngân sách tỉnh Kiên Giang.

Năm 2004 chỉ có 55 cơ sở lưu trú thì đến nay Phú Quốc đã có hơn 470 cơ sở lưu trú với hơn 24.880 phòng, trong đó có đến 17 khách sạn đạt tiêu chuẩn 5 sao.

Nhiều dự án đã đi vào hoạt động có các sản phẩm mang tầm cỡ khu vực và quốc tế như quần thể vui chơi giải trí GrandWorld, khu vui chơi giải trí Sun World Hon Thom Nature Park, Vinwonder, Khu vườn thú bán hoang dã Safari, JW Marriott Phú Quốc, Emerald Bay, Casino Phú Quốc...

Để có được điều này, Phú Quốc đã được đầu tư mạnh mẽ về cơ sở hạ tầng.

Nhiều tuyến đường như trục chính nam - bắc đảo, đường vòng quanh đảo được đầu tư quy mô lớn song song với hệ thống cảng hàng không, cảng biển. Từ đó mở ra không gian trung tâm du lịch, đô thị hiện đại và hấp dẫn.

Phát biểu tại hội nghị, ông Đỗ Thanh Bình - bí thư Tỉnh ủy Kiên Giang - cho biết đã có rất nhiều kinh nghiệm qua sự phát triển của Phú Quốc trong 20 năm qua.

"Có thể rút ra công thức, đó là tầm nhìn + chủ trương + quy hoạch + hạ tầng khung và cơ chế chính sách đột phá + nhà đầu tư chiến lược + sự đồng thuận của nhân dân + phân cấp, phân quyền" - ông Bình nói.

Dù nhìn thấy sự phát triển nhanh nhưng ông Bình nhìn nhận Phú Quốc vẫn đang tồn tại rất nhiều hạn chế, khó khăn. 

Trong đó nổi bật là việc bộ máy quản lý nhà nước của TP Phú Quốc có thời điểm không theo kịp nhu cầu phát triển, thiếu về số lượng, yếu về chất lượng, chưa đáp ứng nhu cầu phát triển.

"Phú Quốc như đang mặc chiếc áo quá chật so với cơ thể. Công tác quản lý, điều hành của chính quyền, trình độ và năng lực của một bộ phận công chức chưa đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ" - ông Bình nêu.

Ông Bình cũng cho rằng do yếu tố phức tạp về lịch sử nguồn gốc đất đai nên có thời điểm công tác quản lý nhà nước về đất đai ở đảo ngọc chưa theo kịp sự phát triển và chưa đáp ứng yêu cầu quản lý.

Hạ tầng kỹ thuật và hạ tầng xã hội chưa đồng bộ để bảo đảm cho phát triển bền vững, nhất là hạ tầng cấp nước, xử lý nước thải, rác thải... Chất lượng nguồn nhân lực chưa đáp ứng yêu cầu, nhất là nguồn nhân lực chất lượng cao để nâng tầm quốc tế.

"Các cơ chế, chính sách được điều chỉnh, sửa đổi theo từng thời kỳ nhưng thiếu chính sách đặc thù để tạo bứt phá và lợi thế cạnh tranh trong khu vực và trên thế giới" - ông Bình nói.

Phía nam đảo Phú Quốc (Kiên Giang) - Ảnh: TÚ ANH

Hàng loạt kiến nghị đặc thù

Để tháo gỡ các điểm nghẽn, ông Bình kiến nghị đến Thủ tướng đồng ý về chủ trương giao Bộ Kế hoạch và Đầu tư phối hợp với tỉnh cập nhật, bổ sung vào báo cáo rà soát, đề xuất cơ chế, chính sách đặc thù về phát triển TP Phú Quốc.

Bên cạnh đó phân cấp cho tỉnh Kiên Giang thực hiện phê duyệt điều chỉnh cục bộ quy hoạch chung xây dựng khu chức năng, điều chỉnh cục bộ quy hoạch chung đô thị của TP Phú Quốc.

Kiến nghị Thủ tướng chỉ đạo các bộ, ngành trung ương phân cấp hoặc ủy quyền cho các cơ quan chuyên môn cấp tỉnh thẩm định, kiểm tra, thẩm duyệt, nghiệm thu đối với các dự án nhóm A, nhóm B, công trình cấp I, cấp đặc biệt thuộc nguồn vốn đầu tư công và nguồn vốn khác trên địa bàn Phú Quốc.

"Về quản lý đất đai, tỉnh kiến nghị Chính phủ xem xét khi ban hành nghị định quy định về thu hồi đất, bồi thường, giải phóng mặt bằng và tái định cư thì cần quy định như thế nào là khu đô thị có công năng phục vụ hỗn hợp để thống nhất áp dụng khi thu hồi đất.

Khi quy định chi tiết điều 126 Luật Đất đai năm 2024, cho chuyển tiếp đối với các dự án đã được chấp thuận chủ trương đầu tư theo pháp luật về đầu tư trong khu kinh tế trước ngày Luật Đất đai năm 2024 có hiệu lực thi hành thì được giao đất, cho thuê đất cho nhà đầu tư theo quy định" - ông Bình nói.

Ngoài ra, đặc biệt đề xuất ưu tiên nguồn vốn ngân sách nhà nước cho Phú Quốc để đầu tư phát triển hạ tầng về cấp nước, xử lý rác thải, hạ tầng giao thông... với số tiền 42.000 tỉ đồng.

Trong đó có hai dự án đang rất cấp thiết đối với sự phát triển của đảo ngọc là đường ven biển Phú Quốc và đường vành đai ven rừng đặc dụng, rừng phòng hộ.

Cho phép TP Phú Quốc được sử dụng nguồn tăng thu hoặc nguồn thu hợp pháp khác để hợp đồng lao động giải quyết một số công việc phát sinh đang ngày càng quá tải so với bộ máy chính quyền hiện nay.

Chấp thuận cho xây dựng đề án thí điểm tổ chức mô hình chính quyền đô thị cho TP Phú Quốc phù hợp yếu tố đặc thù về địa lý, hải đảo của Phú Quốc.

Sớm ban hành nghị định quy định về khu phi thuế quan để làm căn cứ quản lý hoạt động và chính sách áp dụng đối với khu phi thuế quan Phú Quốc.

"Do hiện nay dự án casino trên đảo Phú Quốc đã hết thời gian thí điểm nhưng chưa có hướng dẫn được tiếp tục hay phải tạm dừng cho người Việt Nam vào chơi.

Kiên Giang kiến nghị Thủ tướng Chính phủ báo cáo Bộ Chính trị cho chủ trương thực hiện chính thức sau thời gian thí điểm cho người Việt Nam vào chơi casino tại Phú Quốc" - ông Bình kiến nghị. 

Khách du lịch trong và ngoài nước nhộn nhịp đến Phú Quốc - Ảnh: CHÍ CÔNG

Cần phân cấp, ủy quyền cho Phú Quốc

Phát biểu tại hội nghị, Thủ tướng Phạm Minh Chính nhận định sau gần 20 năm (2004-2023) thực hiện quyết định 178, Phú Quốc phát triển vượt bậc, mạnh mẽ và trở thành điểm đến du lịch hàng đầu của du khách trong và ngoài nước.

Theo Thủ tướng, đến nay Phú Quốc có nhiều hơn gồm: Phú Quốc hiện có tiềm lực được tăng cường hơn, hạ tầng chiến lược phát triển đồng bộ hơn; vai trò, uy tín và vị thế của Phú Quốc cũng hơn các điểm khác.

Thủ tướng cho rằng thời cơ thuận lợi cho Phú Quốc được nhiều hơn. Song đi kèm với đó, Phú Quốc còn nhiều khó khăn thách thức và chưa phát triển đúng tầm. Phú Quốc đang phát triển nóng, có nhiều yếu tố thiếu bền vững.

Tiềm năng Phú Quốc lớn nhưng cơ chế chính sách hạn hẹp, môi trường và nguồn nhân lực còn nhiều thách thức.

"Phú Quốc cần đánh giá và nhận diện đúng với tiềm năng khác biệt, cơ hội cạnh tranh, thời cơ cho sự phát triển. Chúng ta phát triển Phú Quốc theo mô hình đa trung tâm, phát triển xanh, sạch đẹp, thành phố thông minh. Phát triển mạnh mẽ kinh tế biển, tiếp tục chủ động, tạo sự chuyển biến, phát triển bền vững du lịch Phú Quốc", Thủ tướng nói.

Thủ tướng Phạm Minh Chính nhấn mạnh cần đẩy mạnh hoàn thiện về thể chế, cơ chế chính sách phát triển Phú Quốc, phát triển hạ tầng Phú Quốc đồng bộ gồm: hạ tầng giao thông, xã hội, y tế, giáo dục, công nghệ thông tin, chống biến đổi khí hậu, bảo vệ môi trường.

Đẩy mạnh phân cấp phân quyền cho Phú Quốc, tăng cường cơ chế kiểm tra kiểm soát chống tham nhũng. Phát huy khai thác truyền thống lịch sử, văn hóa, bản sắc, hào hùng gắn với phát triển dịch vụ du lịch.